Ἑλληνομουσεῖον (τό). Ὀνομασία διδομένη πολλαχοῦ, ἐπὶ Τουρκοκρατίας, εἰς τὰ σχολεῖα ἀνωτέρων πως σπουδῶν. Περί «κοινῶν ἑλληνομουσείων ἐπ᾿ ὠφελείᾳ τοῦ γένους κοινῇ» γίνεται λόγος καὶ ἐν σιγιλλίῳ τοῦ Οἰκουμενικοῦ πατριάρχου Γρηγορίου Ε', ἐκδοθέντι κατ᾿ Αὔγουστον τοῦ 1819.


Σ᾿ αὐτὸν τὸν διαδικτυακὸ χῶρο, ποὺ ἀπευθύνεται στοὺς φίλους τῆς χώρας τῶν Ἀγράφων, φιλοξενοῦνται κείμενα, ἄρθρα, μελέτες, ἀνακοινώσεις, βιβλία εἰκόνες, ταινίες ποὺ ἀφοροῦν ἢ παραπέμπουν στὴν ἱστορία, τὸν πολιτισμό, τὶς παραδόσεις, τὸ φυσικὸ περιβάλλον τοῦ ἱστορικοῦ χώρου τῶν Ἀγράφων, ὅπως αὐτὸς ἦταν γνωστὸς στὴν ὕστερη βυζαντινὴ ἀλλὰ καὶ μεταβυζαντινὴ ἐποχή. Σκοπὸς τῆς δημιουργίας του εἶναι νὰ γίνουν γνωστὰ καὶ νὰ ἀναδειχθοῦν, κατὰ τὰς δυνάμεις ἡμῶν, ὅλα ἐκεῖνα τά ‒ἀνὰ τοὺς αἰῶνες‒ ἰδιαίτερα χαρακτηριστικὰ γνωρίσματα τοῦ τόπου μας καὶ τῶν ἀνθρώπων του.

Τετάρτη 30 Δεκεμβρίου 2015

ΖΗΣΙΜΟΣ ΛΟΡΕΝΤΖΑΤΟΣ, 100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ*

Ὁ Ζήσιμος Λορεντζάτος (1915-2004) γιὰ τὸν Εὐγένιο Γιαννούλη τὸν Αἰτωλό*


Κατὰ τὸν ἐπιφανὴ ἕλληνα ἱστορικὸ Κωνσταντῖνο Σάθα (1842-1914), «Ἀπὸ τῆς ΙΖ΄ ἑκαντοταετηρίδος ἡ ἐν Ἀγράφοις Σχολὴ  ἐπὶ ἑκατὸν πεντήκοντα ἔτη ἀδιαλείπτως ἐξέπεμπε τὰς ζωογόνους αὐτῆς ἀκτῖνας οὐχὶ μόνον ἐπὶ τὰ πέριξ ἀλλὰ καὶ τὰς ἀπωτέρω κειμένας χώρας…».
  
 Οἱ ζωογόνες αὐτὲς πνευματικὲς ἀκτῖνες ἔφτασαν μέχρι τὴν πρόσφατη ἐποχή, τὸν 20ο  αἰ., καὶ προσείλκυσαν τὸ ἐνδιαφέρον, ἀλλὰ καὶ τὸν θαυμασμό, τοῦ σπουδαίου διανοητῆ τοῦ 20ου αἰ. Ζήσιμου Λορεντζάτου  (1915-2004) ὁ ὁποῖος γράφει γιὰ τὸν Εὐγένιο Γιαννούλη τὸν Αἰτωλό (περ. 1597-1682) στὸ ἔργο του COLLECTANEA[1]:
«Γυρεύω νὰ μάθω περισσότερα γιὰ τὴ θαυμαστὴ γραφὴ τοῦ Εὐγενίου (Γιαννούλη) τοῦ Αἰτωλοῦ († 1682) ‒ ἀπὸ τὶς ζωντανότερες ποὺ ξέρω πρὶν τὸ Μακρυγιάννη».
 Ἡ ἡμερολογιακὴ αὐτὴ καταγραφὴ δὲν εἶναι χρονολογημένη, φέρει δὲ τὸν ἀριθμὸ 55 στὸ σύνολο τῶν 1208 καταγραφῶν τοῦ ἔργου.[2]



Τὸ γεγονὸς πὼς μία λόγια μορφή ἀπὸ τὶς σημαντικότερες τοῦ 20ου αἰ.,  ὅπως ὁ Ζήσιμος Λορεντζάτος ἀναγνώρισε τὴ δύναμη τῆς γραφῆς τοῦ Εὐγενίου Γιαννούλη τρεῖς, περίπου, αἰῶνες μετὰ τὴν κοίμησή του,[3] καταδεικνύει πόσο ἰσχυρὴ πνευματικὴ προσωπικότητα ἦταν καὶ τὴν ἀγαθὴ τύχη ποὺ εἶχε ὁ τόπος μας, τὰ Ἄγραφα, νὰ ἔχει ὡς θεμελιωτὴ τῆς Παιδείας καὶ δημιουργὸ μιᾶς δυναμικῆς πνευματικῆς παράδοσης στὴν περιοχὴ τῶν Ἀγράφων, ἕναν δάσκαλο ὅπως ὁ Εὐγένιος Γιαννούλης ὁ Αἰτωλός,[4] χωρὶς τὴν παρουσία τοῦ ὁποίου δὲν θὰ γινόταν λόγος γιὰ Παιδεία σὲ ὅλη τὴ Δυτικὴ Στερεὰ Ἑλλάδα τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας.
                                                                                                         Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης



   *Δεῖτε ἐδῶ ἕνα ἀφιέρωμα γιὰ τὰ 100 χρόνια ἀπὸ τὴν γέννηση τοῦ Ζήσιμου Λορεντζάτου ἀπὸ τὴ ἐφημερίδα τῶν Γρεβενῶν «ΧΡΟΝΙΚΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ»




[1] Ζήσιμος Λορεντζάτος, Collectanea, ἐπ. Σταῦρος Ζουμπουλάκης, ἐκδ. Δόμος, Ἀθήνα 2009
[2] Στὸ ἴδιο, σ. 26
[3] 6 Αὐγούστου 1682, στὰ Μεγ. Βραγγιανὰ τῶν Ἀγράφων
[4] Γιὰ τὸν Εὐγένιο Γιαννούλη τὸν Αἰτωλὸ βλ. Πάνος Βασιλείου, Ὁ μεγάλος Διδάσκαλος τοῦ Γένους Εὐγένιος Γιαννούλης ὁ Αἰτωλὸς καὶ οἱ σπουδαιότεροι μαθητὲς τῶν Σχολῶν τῶν Ἀγράφων, ἐκδ. Στέφ. Βασιλόπουλος, Ἀθήνα 21985· Ἐλπίδα Καραπάνου-Παπαδοπούλου, Εὐγένιος Γιαννούλης ὁ “Αἰτωλός”, Ἀγρίνιο 1988· Εὐγενίου Γιαννούλη τοῦ Αἰτωλοῦ Ἐπιστολές. Κριτικὴ ἔκδοση, ἐπιμ. Ι. Ε. Στεφανὴς ‒ Νίκη Παπατριανταφύλλου-Θεοδωρίδη [Ἐπιστ. Ἐπετ. Φιλοσ. Σχολῆς Πανεπ. Θεσσαλονίκης, περ. Β´, Τμ. Φιλολ., Παράρτημα 1], Θεσσαλονίκη 1992· Ἱερὰ Μητρόπολις Καρπενησίου ‒ Σύνδεσμος «Εὐγένιος ὁ Αἰτωλός», Σύναξις. Εὐγένιος Γιαννούλης ὁ Αἰτωλὸς καὶ ἡ ἐποχή του, Καρπενήσιον, 12-14 Ὀκτωβρίου 1984, Πρακτικά, ἐπιμ. Παν. Κ. Βλάχος, Ἀθήνα 1986.

Πέμπτη 17 Δεκεμβρίου 2015

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΓΡΑΝΙΤΣΑΣ (1880-1915)

«Στέφανος Γρανίτσας: 100 χρόνια π τὸν θάνατό του (1915-2015)»

Μεγάλη πιτυχία εχε κδήλωση πο πραγματοποιήθηκε τν Κυριακή, 13-12-2015 στ Πνευματικ Κέντρο Ρουμελιωτν  (Σίνα κα ραχώβης), πο εχε ς θέμα: «Στέφανος Γρανίτσας: 100 χρόνια π τὸν θάνατό του (1915-2015)». Συνδιοργανωτς τς κδήλωσης ταν τ Πνευματικ Κέντρο Ρουμελιωτν, Πανευρυτανικ νωση κα δελφότητα Γρανιτσιωτν «Ο ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ ΜΙΧΑΗΛ». πως εναι γνωστ παρόμοια κδήλωση πραγματοποιήθηκε κα στ Γρανίτσα, γενέτειρα το  Στέφανου Γρανίτσα, στς 13-8-2015, κα στ πλαίσια το 1915 ς  «τους Στέφανου Γρανίτσα», πο νακήρυξε Πανευρυτανικ νωση μ τν εκαιρία τς συμπλήρωσης 100 χρόνων π τὸν  θάνατό του (19215-2015). 
                κδήλωση ξεκίνησε μ χαιρετισμ το Ερυτάνα (π Καστανι Προυσοῦ) Προέδρου το Π.Κ.Ρ. κα Πανεπιστημιακο Καθηγητ κ. Δημητρίου Κουτρούμπα. λόγος στ συνέχεια δόθηκε στν α’ εσηγητ κ. Χαρίλαο Γρανίτσα, πιθεωρητ θνικς Τράπεζας λλάδας, συγγεν τοῦ Στέφανου Γρανίτσα, ποος νέπτυξε τ θέμα: « θνικ κα πολιτικ προσφορ το Στέφανου Γρανίτσα». 
κολούθησε  εσήγηση το μότιμου Καθηγητ το Πανεπιστημίου θηνν κα Προέδρου το Π.Κ.Ρ. κ. Δημητρίου Κουτρούμπα μ θέμα: «Τ ποιητικ ργο το Στέφανου Γρανίτσα». κ. Κουτρούμπας κατ τ διάρκεια τς εσήγησής του κάλεσε στ βμα γι παγγελία 2 ποιημάτων το Γρανίτσα, τν Γρανιτσιώτη θοποι κ. Τάκη Κωνσταντίνου.


   Ἡ τρίτη εσήγηση εχε ς θέμα «Τ πεζογραφικ ργο το Στέφανου Γρανίτσα» κα ναπτύχθηκε π τν Φιλόλογο Καθηγητ κα Πρόεδρο τς Πανευρυτανικς νωσης κ., λία Λιάσκο, ποος, φο παρουσίασε μ συνοπτικ λλ μπεριστατωμένο τρόπο τ  πεζογραφικ ργο το Στέφανου Γρανίτσα κάλεσε στ βμα τν κ. Μάρκο Γκιόλια, ποος συνέγραψε τ μοναδικ ργο  «Τ παντα το Στέφανου Γρανίτσα»,  πο κδόθηκε τ 1970 π τς κδόσεις «ΤΥΜΦΡΗΣΤΟΣ» το ΚΩΝ/ΝΟΥ ΛΑΓΑΡΗ. κ. Γκιόλιας ντυπωσίασε τος κροατς μ τ μικρ λλ λίαν μεστ περιεχομένου  ατ παρέμβασή του. Σημειώνεται, τέλος, τι   κ. Γεώργιος Λάγαρης πρόσφερε ς δωρε στν Πανευρυτανικ νωση κα στ μνήμη το πατέρα του μερικ ντίτυπα το παραπάνω μνημειώδους ργου, τ ποῖα θ σταλον σ μεγάλες σχολικς μονάδες κα στς βιβλιοθκες το νομο μας. Κατ τ διάρκεια τς εσήγησής του κ. Λιάσκος κάλεσε τν θοποι κ. Τάκη Κωνσταντίνου στ βμα κα διάβασε ριστοτεχνικ δυ πέροχα κείμενα π «Τ γρια  κα τ μερα το βουνο κα το λόγγου».
τέταρτη κα τελευταία εσήγηση μ θέμα « Στέφανος Γρανίτσας ς κιβωτς πολιτιστικν στοιχείων» ναπτύχθηκε μ πιστημονικ λλ κατανοητ τρόπο π τν Καθηγήτρια Λαογραφίας το Πανεπιστημίου θηνν κ. ννα Παπαμιχαλ – Κουτρούμπα.
Τν λη κδήλωση συντόνισε κ. Κώστας Παπαδόπουλος, ποος στ τέλος τόνισε πς τ θέμα γι τν Στέφανο Γρανίτσα δν ξαντλήθηκε μ τς 4 εσηγήσεις, μως ποκλινόμαστε στ ργο το Μάρκου Γκιόλια, ργο μ τ ποο νταποκρίθηκε  σ να ατημα πλατύτερα θνικ κα πνευματικ γι τν ναστήλωση το Στέφανου Γρανίτσα, λλ κα σ μικρότερες ρευνες πο γιναν παλιότερα π  τν Καθηγητ κ. Παναγιώτη Βλάχο γι τν  θνικ προσφορ το Στέφανου Γρανίτσα λλ κα γι τ λαογραφικ ργο του. λη κδήλωση κλεισε μ σύντομο χαιρετισμ π τν Πρόεδρο τς δελφότητας Γρανιτσιωτν κ. Γεώργιο Μουρτζιάπη.
Τέλος, τν κδήλωση τίμησαν μ τν παρουσία τος π. Πρωθυπουργς κ. ωάννης Γρίβας, ο πρωτοπρεσβύτεροι π. ωάννης Διώτης κα π. Δημήτριος Σκόνδρας,  Ερυτάνας βουλευτς ττικς κ. τ. πουργς κ. θανάσιος Μπούρας, Περιφερειακς Σύμβουλος Ερυτανίας κ. Λάμπρος Τσιτσάνης, ο ντιδήμαρχοι γράφων κ.κ. Θεόδ. Κατσιάδας κα Θεόδ. Τσιάμης, Δημ. Σύμβουλος γράφων κ. Σταμούλης, ο Πανεπιστημιακο καθηγητς κ.κ. Κλεομένης Κουτσούκης (κα Πρόεδρος το ΕΥ.Κ.Ε.Σ.Ε.), λίας Ντζιώρας (κα Πρόεδρος το Μουσειακο Κέντρου  «Ο ΕΥΡΥΤΟΣ»), κ. Κέλλυ Μπουρδάρα, τ. πουργς κα Βουλευτής,  κα κ. Σπύρος Κυρίτσης, τ. πρύτανης το Γεωπονικο Πανεπιστημίου θηνν, κ. Παναγιώτης Τσούκας, Σύμβουλος πικρατείας, κ. Νίκος Ζωρογιαννίδης, τ. Γέν. Δ/ντς το πουργείου Πολιτισμο, Πτέραρχος ἐν ἀ. κ. Παν. Παπαδάκης,   κπρόσωποι τς Ο.Ε.Σ., τς ταιρείας Ερυτάνων πιστημόνων, Πολιτιστικν Συλλόγων το νομο μας κ.

Πέμπτη 26 Νοεμβρίου 2015

Ο ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΔΑΜΙΑΝΟΣ, ΕΚ ΡΙΧΟΒΟΥ ΑΓΡΑΦΩΝ

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ  ΕΚΔΗΛΩΣΗ
ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΩΝ ΕΥΡΥΤΑΝΩΝ ΑΓΙΩΝ
(ΤΙΜΩΜΕΝΟΣ ΑΓΙΟΣ ΕΦΕΤΟΣ,  Ο ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΔΑΜΙΑΝΟΣ, ΕΚ

ΡΙΧΟΒΟΥ ΑΓΡΑΦΩΝ)

                                                Π  Ρ  Ο  Σ  Κ  Λ  Η  Σ  Η
Πανευρυτανικὴ Ἕνωση καὶ  ἡ Ἀδελφότητα Γρανιτσιωτῶν Εὐρυτανίας «Ὁ Νεομάρτυς Μιχαήλ» σᾶς προσκαλοῦν  νὰ τιμήσετε μὲ τὴν παρουσία σας  στὴν καθιερωθεῖσα Θρησκευτικὴ καὶ Πνευματικὴ ἐκδήλωση, πρὸς τιμὴν τῶν Εὐρυτάνων Ἁγίων (ἐφέτος θὰ τιμηθεῖ ὁ Ὁσιομάρτυρας Δαμιανός, ἐκ Ριχόβου Ἀγράφων), ποὺ θὰ πραγματοποιηθεῖ τὸ Σάββατο, 28 Νοεμβρίου 2015 στὸν Ἱ. Ναὸ  τοῦ ἐκ Γρανίτσης Νεομάρτυρα Μιχαήλ, ποὺ βρίσκεται στὸν χῶρο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς Βύρωνα.

Ὁ  Ἅγιος  Ὁσιομάρτυρας Δαμιανός, ἐκ Ριχόβου Ἀγράφων

Γεννήθηκε στὶς ἀρχὲς τοῦ 16ου αἰ. ἀπὸ εὐσεβεῖς γονεῖς στὸ Ρίχοβο τῶνἈγράφων.  Τὰ πρῶτα γράμματα ἔμαθε σὲ μοναστήρι τῆς περιοχῆς του, ὅπου τὸν ἐμπιστεύτηκαν οἱ γονεῖς του.   Σὲ νεαρὴ ἡλικία κατέφυγε στὴν Ἱερὰ Μονὴ Φιλοθέου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὅπου καὶ ἐκάρη Μοναχός. Γιὰ αὐστηρότερη καὶ ἡσυχαστικότερη ἀσκητικὴ ζωὴ ἀπεχώρησε ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μονὴ τῆς μετανοίας του καὶ ἐπὶ τριετία ἔζησε  ὡς ἀναχωρητὴς κοντὰ στὸν σημειοφόρο καὶ θαυματουργὸ Γέροντα Δομέτιο. Στὴ συνέχεια,  ὑπακούοντας σὲ θεία φωνή, ἄφησε τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ ἐπανῆλθε στὸν κόσμο.
                Τὸ κηρυκτικό – ἱεραποστολικὸ ἔργο του  ἄρχισε στὴν περιοχὴ τοῦ Ὀλύμπου, ὅπου ὅμως σύντομα συκοφαντήθηκε στοὺς Ἀγαρηνοὺς  ἀπὸ ψευτοχριστιανούς, ὡς πλάνος καὶ ἀπατεώνας, σὲ σημεῖο ποὺ ἀναγκάστηκε  νὰ  ἐγκαταλείψει τὴν περιοχὴ καὶ νὰ ἐγκατασταθεῖ ἀρχικὰ στὰ μέρη τοῦ Κισσάβου καὶ τῆς Λάρισας καὶ κατόπιν στὰ  μέρη τῶν Ἀγράφων,  τὰ ὁποῖα, γιὰ τοὺς ἴδιους λόγους  ἐγκατέλειψε καὶ ἐπανῆλθε στὴν περιοχὴ τοῦ Κισσάβου, ὅπου ἔκτισε τὴ Μονὴ τοῦ Τιμίου Προδρόμου. Ἡ φήμη του ὅτι ἦτο γνωστικὸς καὶ μὲ πολλὰ θεῖα χαρίσματα διαδόθηκε σύντομα σὲ ὅλη τὴν περιφέρεια, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ συρρέουν ἐκεῖ καθημερινὰ πολλοὶ χριστιανοί. Ἀλλὰ καὶ πάλι, ὕστερα ἀπὸ σχετικὲς συκοφαντίες  συνελήφθη ἀπὸ Ἀγαρηνοὺς καὶ παραδόθηκε στὶς δικαστικὲς ἀρχὲς τῆς Λάρισας μὲ τὶς κατηγορίες ὅτι ἐμποδίζει τὶς ἀγοραπωλησίες τῆς Κυριακῆς καὶ ὅτι διδάσκει τοὺς χριστιανοὺς  ἐμμονὴ στὴν πίστη τους…
                Τελικά,ὕστερα ἀπὸ φρικτὰ βασανιστήρια 15 ἡμερῶν, ἀφοῦ τὸν κρέμασαν σὲ μία φούρκα, ἔκοψαν τὸ σχοινὶ καὶ ἡμιθανὴ τὸν ἔκαψαν, ἡ δὲ τέφρα του σκορπίστηκε στὰ νερὰ τοῦ παρακείμενου ποταμοῦ Πηνειοῦ…. Μαρτύρησε στὶς 14 Φεβρουαρίου 1568.                                              
                              Ἀπολυτίκιο τοῦ Ἁγίου (Ἦχος   πλ. α΄)
                Ἐν ἀσκήσει ἐκλάμψας ὡς ἄστρον πάμφωτον, μαρτυρικῶς ἠγωνίσω ὑπὲρ τῆς δόξης Χριστοῦ, Ἀποστόλων ἐν ψυχῇ ζῆλον κτησάμενος. Ὅθεν ἀξίως δοξασθείς, Ὁσιομάρτυς τοῦ Χριστοῦ, Δαμιανὲ θεοφόρε, ἀδιαλείπτως δυσώπει, ἐλεηθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν. 
                                                                                                                                                               Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης